Bestuur en grondgebied
Wadway wordt voor het eerst vermeld in een register van inkomsten van de abdij van Egmond uit omstreeks 1100, als Wadweide. Er zijn verschillende schrijfwijzen bekend. In een baljuwsrekening uit 1311 staat bijvoorbeeld Watway. In dit document komen onder meer de namen voor van de oudste misdadigers van het dorp.
Wadway was vanouds zelfstandig met eigen dorpsbestuur. In 1802-1803 kwamen hiervoor de termen “gemeente” en “gemeentebestuur” in zwang. Toch was er ook een zekere bestuurlijke verbondenheid met Wognum.
Per 1 januari 1812 ging Wadway samen met Wognum op in de nieuwe gemeente Wognum.
Gerechtelijke indeling
In de periode 1414-1426 vormde het dorp Wadway samen met Hauwert, Nibbixwoud en Wognum, de stede Wognum. In 1426 werden privileges van deze plattelandsstad verbeurd verklaard en in 1436 werden de dorpen onder het rechtsgebied van Hoorn gebracht.
Deze toestand heeft bestaan tot maart 1811, met uitzondering van de jaren 1795-1804. In deze periode vormde een aantal dorpen nieuwe criminele jurisdicties. De ‘stede Wadway’ was enige tijd een zelfstandige plattelandsstad met hoge, middelbare en lage jurisdictie. Wadway administreerde de impost op trouwen en begraven toen zelf.
Kerkelijke indeling
De gereformeerde, later hervormde gemeente Wadway vormde een zelfstandige kerkgemeente met van 1659-1766 een eigen kerkbestuur en predikant. Tot de gereformeerde gemeente Wadway behoorden ook lidmaten uit het oosteinde van Spanbroek en het westeinde van Wognum. Voor 1659 en na 1766 hadden Wadway en Wognum dezelfde een predikant.
De katholieken uit Wadway vielen onder de statie Spanbroek.
Waterstaatkundige indeling
Wadway viel voor zowel het onderhoud van de Westfriese Omringdijk als voor de afwatering onder Vier Noorder Koggen.
Bronnen
- collectie doop-, trouw- en begraafboeken
- dorpsarchief Wognum en Wadway
- stadsarchief Hoorn (met onder andere afschriften van registers van de 40e penning over overdracht onroerend goed in Wadway over 1680-1689)
- oud-rechterlijk archief Wadway (rechtbankverslagen, transporten onroerend goed en hypotheekakten)
- hervormde gemeente Wognum en Wadway
- statie Spanbroek
- notariële archieven van omliggende plaatsen
- archief van het ambacht van West-Friesland genaamd Drechterland (afschriften van registers van de 40e penning over overdracht onroerend goed in Wadway over 1676-1690)
- archief van het ambacht van West-Friesland genaamd Vier Noorder Koggen (afschriften van registers van de 40e penning over overdracht onroerend goed in Wadway over 1680-1689)
Plaatselijke begraafgegevens
Inwoners van alle godsdienstige gezindten werden begraven in de gereformeerde kerk of de naastgelegen begraafplaats. Hiervan zijn gegevens bewaard gebleven vanaf 1622.
Plaatselijke huwelijksgegevens
Huwelijken van alle godsdienstige gezindten werden tot begin 1795 verplicht afgekondigd in de gereformeerde kerk. Hiervan zijn geen gegevens bewaard gebleven.
Gerechtelijke huwelijksgegevens en impost (= belasting) op trouwen en begraven
Tijdens de Republiek (tot begin 1795) golden alleen gereformeerde huwelijken als wettig. Huwelijken van andersdenkenden werden gesloten voor de stedelijke rechtbank in Hoorn (gegevens van 1582-1795).
Ook de in Wadway betaalde impost (= belasting) op trouwen en begraven werd van 1695 tot begin 1795 en in 1804-1805 door Hoorn geregistreerd.
Tussen 1795 en 1803 vormde Wadway een aparte jurisdictie, die de impost op trouwen en begraven zelf administreerde.