Bestuur en grondgebied
De gemeente Venhuizen is per 1 augustus 1970 ontstaan door samenvoeging van de gemeenten Schellinkhout, Wijdenes en Venhuizen.
In 1816 was op plattelandsgemeenten het “Reglement van bestuur voor het platteland der Provincie Holland” van toepassing. Dit werd in 1825 vervangen door het “Reglement op het bestuur ten platten lande in de Provincie Holland”.
De Grondwet van 1848, in 1851 gevolgd door de Gemeentewet, maakte een einde aan het onderscheid tussen steden, heerlijkheden, districten en dorpen. De nieuwe staatsinrichting kende alleen nog gemeenten.
De gemeente Venhuizen ging in 2006 op in de nieuwe fusiegemeente Drechterland.
Bronnen
gemeentebestuur Schellinkhout (1812-1970)
gemeentebestuur Venhuizen (1812-1970)
gemeentebestuur Wijdenes (1817-1970)
notariële archieven van omliggende plaatsen
Burgerlijke stand
Akten van geboorte, huwelijk en overlijden zijn bewaard gebleven uit de gehele periode. Ze worden overgebracht naar het Westfries Archief zodra de wettelijke termijn is verstreken. Voor geboorteakten is dat 100 jaar, voor huwelijksakten 75 jaar en voor overlijdensakten 50 jaar.
Kerkelijke archieven
- hervormde gemeente Schellinkhout
- hervormde gemeente Venhuizen
- hervormde gemeente Hem
- hervormde gemeente Wijdenes
- hervormde gemeente Oosterleek
- statie/parochie Hem en Venhuizen (vanaf 1858, met een beperkte hoeveelheid stukken van voor die tijd)
Archieven van waterschappen
Schellinkhout, Venhuizen en Wijdenes vielen voor het onderhoud van de Westfriese Omringdijk onder het ambacht Drechterland.
Voor de afwatering behoorde het noordelijk gedeelte van de banne Venhuizen (de “noorderban”) behoorde tot de Houterpolder, het zuidelijk gedeelte behoorde samen met de banne Hem en een klein deel van Oosterleek tot de polder Hem en Venhuizen.
Schellinkhout vormde een zelfstandige polder. De buiten de Westfriese Omringdijk gelegen polder Binnen- en Buiten-Uiterdijk lag ook in de gemeente Schellinkhout.
Ook Wijdenes en Oosterleek vormden een zelfstandige polder, al behoorde een klein deel van Oosterleek tot de polder Hem en Venhuizen.
Na samenvoeging van de bemaling van de polders Hem-Venhuizen en Wijdenes-Oosterleek werden beide polders in 1919 verenigd tot polder De Drieban. De bemaling van de Houterpolder, waartoe de “noorderban” van Venhuizen behoorde, werd in 1924 overgenomen door polder Het Grootslag. De Houterpolder werd vervolgens met ingang van 1927 opgeheven.
Voor zover niet al eerder waren opgeheven, zijn de genoemde polders in 1973 opgegaan in het Waterschap Westfriesland.
Het plaatselijk polderbestuur werd tot en met 1858 uitgeoefend door het gemeentebestuur. Dat betrof voornamelijk het onderhoud van enkele wegen en het innen van de omslagen (waterschapsbelastingen) voor polders en waterschappen. Voor deze taak werden in 1859 gereglementeerde besturen ingesteld: de banne Venhuizen, de banne Hem, de banne of polder Schellinkhout en de banne of polder Wijdenes en Oosterleek
Vanwege hun weinig omvangrijke taak besloot het provinciaal bestuur uiteindelijk tot opheffing van de bannen. Hun taken gingen in 1948 over naar de besturen van de polders waarin ze lagen.
Archieven van genoemde waterschappen:
- ambacht van West-Friesland genaamd Drechterland (1572-1973)
- banne Hem (1859-1949)
- banne Venhuizen (1859-1948)
- polder Het Grootslag (1827-1973)
- banne of polder Schellinkhout, vanaf 1949 polder Schellinkhout (1858-1972)
- banne of polder Wijdenes en Oosterleek, vanaf 1919 banne Wijdenes en Oosterleek (1859-1949)
- Houterpolder (1860-1927)
- polder Venhuizen en Hem (1861-1919)
- polder Binnen- en Buiten-Uiterdijk (1873-1972)
- waterschap De Drieban (1919-1973)