Bestuur en grondgebied
De gemeentelijke herindelingen van 1812 en 1817 hadden voor Ursem geen gevolgen. Tot de gemeente behoorden Ursem, Rustenburg, een deel van de polder Mijzen en een deel van de Schermer.
Ursem was sinds de achttiende eeuw een heerlijkheid en dus was een deel van het publiekrechtelijk gezag in bezit van een particuliere ambachtsheer. Uiteindelijk werd de invloed van ambachtsheren in 1814 beperkt tot een recht van voordracht van leden van de gemeenteraad.
In eerste instantie waren op plattelandsgemeenten respectievelijk het “Reglement van bestuur voor het platteland der Provincie Holland” (1816) en het “Reglement op het bestuur ten platten lande in de Provincie Holland” (1825) van toepassing.
De Grondwet van 1848, in 1851 gevolgd door de Gemeentewet, maakte een einde aan het onderscheid tussen steden, heerlijkheden, districten en dorpen. De nieuwe staatsinrichting kende alleen nog gemeenten. Het heerlijke recht van voordracht werd, zonder vergoeding voor de eigenaren, afgeschaft.
De gemeente Ursem ging in 1979 samen met de gemeenten Berkhout, Avenhorn en Oudendijk op in de nieuwe gemeente Wester-Koggenland. Het Ursemmer deel van de Schermer werd toen bij de gemeente Schermer gevoegd.
Bronnen
archief gemeente Ursem (1812-1978)
notariële archieven van omliggende plaatsen
Burgerlijke stand
Akten van geboorte, huwelijk en overlijden zijn bewaard gebleven uit de gehele periode. Ze worden overgebracht naar het Westfries Archief zodra de wettelijke termijn is verstreken. Voor geboorteakten is dat 100 jaar, voor huwelijksakten 75 jaar en voor overlijdensakten 50 jaar.
Kerkelijke archieven
- parochies Ursem
- hervormde gemeente Ursem
Waterstaatkundige indeling
Ursem viel voor het onderhoud van de Westfriese Omringdijk onder het Geestmerambacht. Voor de afwatering viel de gemeente grotendeels onder de polder Ursem, deels onder het heemraadschap Mijzen en deels onder de Schermer.
De polder Ursem kreeg in de negentiende eeuw een eigen bestuur, los van het dorpsbestuur en ging in 1976 op in het waterschap Westfriesland.
Archieven van genoemde waterschappen:
- ambacht van West-Friesland genaamd Geestmerambacht (Regionaal Archief Alkmaar)
- polder Ursem (1857-1975)
- heemraadschap Mijzen (Regionaal Archief Alkmaar)