Bestuur en grondgebied
Voor zover bekend wordt Opperdoes voor het eerst genoemd in een baljuwsrekening uit 1311. In dit document komen onder meer de namen voor van de oudste misdadigers van het dorp. Er zijn diverse schrijfwijzen bekend, in 1311 bijvoorbeeld als Dose.
Opperdoes was tot 1812 een zelfstandig dorp met eigen bestuur. In 1802-1803 kwamen hiervoor de termen “gemeente” en “gemeentebestuur” in zwang.
Tot Opperdoes behoort ook de Almersdorperhoek. Dit is het restant van de banne Almersdorp. Deze banne kwam in de veertiende en vijftiende eeuw grotendeels buitendijks te liggen door het terugleggen van de Westfriese Omringdijk en werd uiteindelijk door de Zuiderzee werd verzwolgen.
Per 1 januari 1812 ging Opperdoes samen met Twisk op in de nieuwe gemeente Twisk.
Gerechtelijke indeling
Opperdoes en Almersdorp werden in 1414 onder het rechtsgebied van Medemblik gebracht. Deze toestand heeft bestaan tot maart 1811.
Kerkelijke indeling
De gereformeerde, later hervormde gemeente Opperdoes vormde een zelfstandige kerkgemeente met een eigen kerkbestuur en predikant.
De katholieken vielen onder de statie Medemblik, de doopsgezinden onder Twisk.
Waterstaatkundige indeling
Opperdoes viel zowel voor het onderhoud van de Westfriese Omringdijk als voor de afwatering onder de Vier Noorder Koggen.
Bronnen
- collectie doop-, trouw- en begraafboeken
- dorpsarchief Opperdoes
- hervormde gemeente Opperdoes-Almersdorp
- statie Medemblik (bevat nauwelijks bescheiden van vóór 1812)
- stadsarchief van Medemblik (voor Opperdoes zie bijvoorbeeld de registers van 200e en 1000e penning, haardstedengeld en familiegeld uit de jaren 1623, 1628, 1638, 1644, 1647, 1654-1661, 1667 en 1674)
- oud-rechterlijk archief Medemblik (rechtbankverslagen, transporten onroerend goed en hypotheekakten)
- notarieel archief Opperdoes, Medemblik en omliggende plaatsen
- archief van het ambacht van West-Friesland genaamd Vier Noorder Koggen (afschriften van registers van de 40e penning over overdracht onroerend goed in Medemblik met Opperdoes over 1660-1689)
- stadsarchief Hoorn (afschriften van registers van de 40e penning over overdracht onroerend goed in Medemblik met Opperdoes over 1680-1689)
Plaatselijke begraafgegevens
Inwoners van alle godsdienstige gezindten werden begraven in de gereformeerde kerk of de naastgelegen begraafplaats. Hiervan zijn gegevens bewaard gebleven vanaf 1793.
Plaatselijke huwelijksgegevens
Huwelijken van alle godsdienstige gezindten werden tot begin 1795 verplicht afgekondigd in de gereformeerde kerk. Hiervan zijn geen gegevens bewaard gebleven.
Gerechtelijke huwelijksgegevens en impost op trouwen en begraven
Tijdens de Republiek (tot begin 1795) golden alleen gereformeerde huwelijken als wettig. Huwelijken van andersdenkenden werden gesloten voor de stedelijke rechtbank in Medemblik.
De in Opperdoes betaalde impost (= belasting) op trouwen en begraven werd door Medemblik geregistreerd. Hiervan zijn gegevens bewaard gebleven uit de periode 1605-1805.