Bestuur en grondgebied
De oudste vermelding van Hoogwoud is vermoedelijk te vinden in de beschrijving van de dood van graaf Willem II van Holland in 1256. Oude schrijfwijzen van de naam zijn Hoochhoutwoude, Hoichhoutwoude of Houchoutwoude. De laatstgenoemde variant, is te vinden in een baljuwsrekening uit 1311. In dit document komen ondermeer de namen voor van de oudste misdadigers van het dorp.
Hoogwoud was tot 1812 een zelfstandig dorp met eigen bestuur. In 1802-1803 kwamen hiervoor de termen “gemeente” en “gemeentebestuur” in zwang. Per 1 januari 1812 gingen Hoogwoud en Aartswoud op in de gemeente Hoogwoud.
Tot het dorp behoorden Hoogwoud, huizen langs de oostzijde van de Langereis, het zuidelijk deel van De Gouwe en het noordelijke deel van De Weere, alsmede huizen langs de westzijde van de dorpsweg van Lambertschaag en een deel van de Kolk van Dussen, een zeventiende-eeuwse droogmakerij.
Gerechtelijke indeling
Het dorp behoorde gerechtelijk tot de stede en heerlijkheid Hoogwoud. Deze toestand heeft bestaan tot maart 1811.
Kerkelijke indeling
De gereformeerde, later hervormde gemeente Hoogwoud vormde een zelfstandige kerkgemeente met een eigen kerkbestuur en predikant. De katholieken uit Hoogwoud, Aartswoud en Opmeer vielen onder de statie Hoogwoud. Parochianen die woonden ten oosten van De Gouwe behoorden echter tot de statie Lambertschaag.
Waterstaatkundige indeling
Hoogwoud viel voor het onderhoud van de Westfriese Omringdijk onder de Vier Noorder Koggen. Hoogwoud viel voor de afwatering deels onder de Vier Noorder Koggen en deels onder de Binnenpolder.
Bronnen
- collectie doop-, trouw- en begraafboeken
- dorpsarchief Hoogwoud
- archief stede en heerlijkheid Hoogwoud
- oud-rechterlijk archief Hoogwoud (rechtbankverslagen, transporten onroerend goed en hypotheekakten)
- hervormde gemeente Hoogwoud
- statie Hoogwoud
- stadsarchief van Medemblik (voor Hoogwoud zie bijvoorbeeld de registers van 200e en 1000e penning, haardstedengeld en familiegeld uit de jaren 1623, 1628, 1638, 1644, 1647, 1654-1661, 1667 en 1674)
- notarieel archief Hoogwoud en omliggende plaatsen
- archief van het ambacht van West-Friesland genaamd Vier Noorder Koggen (afschriften van registers van de 40e penning over overdracht onroerend goed met Hoogwoud over 1680-1689)
- stadsarchief Hoorn (afschriften van registers van de 40e penning over overdracht onroerend goed in Hoogwoud over 1680-1689)
Plaatselijke begraafgegevens
Inwoners van alle godsdienstige gezindten werden begraven in de gereformeerde kerk of de naastgelegen begraafplaats. Hiervan zijn gegevens beschikbaar over de periode 1685-1733.
Plaatselijke huwelijksgegevens
Huwelijken van alle godsdienstige gezindten werden tot begin 1795 verplicht afgekondigd in de gereformeerde kerk. Deze afkondigingen zijn niet bewaard gebleven. De trouwinschrijvingen uit de periode 1796-1812 zijn wel beschikbaar.
Gerechtelijke huwelijksgegevens en impost op trouwen en begraven
Tijdens de Republiek (tot begin 1795) golden alleen gereformeerde huwelijken als wettig. Huwelijken van andersdenkenden werden gesloten voor de stedelijke rechtbank in Hoogwoud. Huwelijksafkondigingen over de periode 1678-1687 zijn beschikbaar. Ook de in Hoogwoud betaalde impost (= belasting) op trouwen en begraven werd door de stede Hoogwoud geregistreerd, deze registers zijn niet aangetroffen.