Bestuur en grondgebied
Hensbroek wordt vermeldt in een baljuwsrekening uit 1311 als Hensbroec. In dit document komen onder meer de namen voor van de oudste misdadigers van het dorp. De eerste bekende vermelding staat in een register van inkomsten van de abdij van Egmond uit omstreeks 1100, als Heynsbroec.
Hensbroek was tot 1812 een zelfstandig dorp met eigen bestuur. In 1802-1803 kwamen hiervoor de termen “gemeente” en “gemeentebestuur” in zwang. Tot het dorp behoorden Hensbroek, het zuidwestelijke deel van de polder Wogmeer en een klein gedeelte van de Heerhugowaard. Per 1 januari 1812 ging Hensbroek samen met Obdam op in de nieuwe gemeente Obdam.
Gerechtelijke indeling
In de periode 1414-1426 viel het dorp Hensbroek samen met Obdam, Opmeer en Spanbroek onder de stede Spanbroek. Na de verbeurdverklaring van de privileges viel deze voormalige plattelandsstad uiteen in afzonderlijke heerlijkheden met eigen stadsrechten.
Obdam en Hensbroek kregen in 1456 een gezamenlijk stadsrecht en hadden sindsdien een gezamenlijk college van schout en schepenen. In 1544 viel deze plattelandsstad uiteen in twee aparte jurisdicties met elk een eigen college van schout en schepenen.
Kerkelijke indeling
De gereformeerde, later hervormde gemeente Hensbroek vormde een zelfstandige kerkgemeente met een eigen kerkbestuur. Lange tijd had het dorp dezelfde predikant als Obdam, in 1644 kregen zij elk een eigen predikant. De katholieken uit Hensbroek vielen onder de statie Obdam; de katholieken uit de Wogmeer vielen over Berkhout, statie Spierdijk.
Waterstaatkundige indeling
Hensbroek viel voor het onderhoud van de Westfriese Omringdijk onder de Vier Noorder Koggen. Voor de afwatering vormde Hensbroek een zelfstandige polder. Tot Hensbroek behoorden ook het zuidwestelijk deel van de Wogmeer (drooggevallen 1608, verkaveld 1609).
Bronnen
- collectie doop-, trouw- en begraafboeken
- archief stede en heerlijkheid Hensbroek
- huisarchief Weldam
- oud-rechterlijk archief Hensbroek (rechtbankverslagen, transporten onroerend goed en hypotheekakten)
- archief polder Wogmeer
- hervormde gemeente Hensbroek-Obdam (tot 1644)
- hervormde gemeente Hensbroek (vanaf 1644)
- statie Obdam
- statie Spierdijk
- notarieel archief Hensbroek en omliggende plaatsen
Plaatselijke begraafgegevens
Inwoners van alle godsdienstige gezindten werden begraven in de gereformeerde kerk of de naastgelegen begraafplaats. Hiervan zijn gegevens bewaard gebleven uit de periode 1795-1801.
Plaatselijke en gerechtelijke huwelijksgegevens en impost op trouwen en begraven
Huwelijken van alle godsdienstige gezindten werden tot begin 1795 verplicht afgekondigd in de gereformeerde kerk of een ander openbaar gebouw. Ook werden tot begin 1795 alleen gereformeerde huwelijken wettelijk erkend. Huwelijken van andersdenkenden werden gesloten voor de stedelijke rechtbank in Hensbroek. Hiervan zijn geen gegevens bewaard gebleven.
Van de in Hensbroek betaalde impost (= belasting) op trouwen en begraven zijn gegevens bewaard gebleven over de jaren 1795-1805.