Bestuur en grondgebied
Hauwert wordt voor het eerst vermeld in een baljuwsrekening uit 1311, als Oudeboxwoude. In dit document komen ondermeer de namen voor van de oudste misdadigers van het dorp. De dorpsnaam wordt op veel verschillende manieren geschreven, onder andere als Obbeschouwe.
Hauwert was tot 1812 een zelfstandig dorp met eigen bestuur. In 1802-1803 kwamen hiervoor de termen “gemeente” en “gemeentebestuur” in zwang. Tot het grondgebied van Hauwert behoorde ook een deel van de huizen langs de noordzijde van de Zwaagdijk. Per 1 januari 1812 ging Hauwert samen met Midwoud, Nibbixwoud en Oostwoud op in de nieuwe gemeente Nibbixwoud.
Gerechtelijke indeling
In de periode 1414-1426 vormde het dorp Hauwert samen met Nibbixwoud, Wadway en Wognum, de stede Wognum. In 1426 werden privileges van deze plattelandsstad verbeurd verklaard en in 1436 werden de dorpen onder het rechtsgebied van Hoorn gebracht.
Deze toestand heeft bestaan tot maart 1811, met uitzondering van de jaren 1795-1804. In deze periode maakte een aantal dorpen, waaronder Hauwert, deel uit van nieuwgevormde criminele jurisdicties. Bovendien vormde Hauwert toen een aparte civiele jurisdictie, die de impost op trouwen en begraven zelf administreerde.
Kerkelijke indeling
De gereformeerde, later hervormde gemeente Hauwert vormde een zelfstandige kerkgemeente met een eigen kerkbestuur en predikant. De katholieken uit Hauwert vielen onder de statie Nibbixwoud.
Waterstaatkundige indeling
Hauwert viel voor zowel voor het onderhoud van de Westfriese Omringdijk als voor de afwatering onder de Vier Noorder Koggen.
Bronnen
- collectie doop-, trouw- en begraafboeken
- dorpsarchief Hauwert
- stadsarchief Hoorn (met onder andere afschriften van registers van de 40e penning over overdracht onroerend goed in Hauwert over 1680-1689)
- oud-rechterlijk archief Berkhout & Wognum c.a. (rechtbankverslagen, transporten onroerend goed en hypotheekakten)
- oud-rechterlijk archief Wognum c.a. (rechtbankverslagen, transporten onroerend goed en hypotheekakten)
- oud-rechterlijk archief Hauwert
- hervormde gemeente Hauwert
- statie Nibbixwoud
- notarieel archief Hauwert en omliggende plaatsen
- archief van het ambacht van West-Friesland genaamd Drechterland (afschriften van registers van de 40e penning over overdracht onroerend goed in Hauwert over 1676-1690)
- archief van het ambacht van West-Friesland genaamd Vier Noorder Koggen (afschriften van registers van de 40e penning over overdracht onroerend goed in Hauwert over 1680-1689)
Plaatselijke begraafgegevens
Inwoners van alle godsdienstige gezindten werden begraven in de gereformeerde kerk of de naastgelegen begraafplaats. Hiervan geen gegevens bewaard gebleven.
Plaatselijke huwelijksgegevens
Huwelijken van alle godsdienstige gezindten werden tot begin 1795 verplicht afgekondigd in de gereformeerde kerk. Hiervan zijn gegevens bewaard gebleven uit de periode vanaf 1639.
Gerechtelijke huwelijksgegevens en impost (= belasting) op trouwen en begraven
Tijdens de Republiek (tot begin 1795) werden alleen gereformeerde huwelijken wettelijk erkend. Huwelijken van andersdenkenden werden gesloten voor de stedelijke rechtbank in Hoorn (gegevens van 1582-1795).
Ook de in Hauwert betaalde impost (= belasting) op trouwen en begraven werd van 1695 tot begin 1795 door Hoorn geregistreerd. Tussen 1795 en 1803 vormde Hauwert een aparte civiele jurisdictie, die de impost op trouwen en begraven zelf administreerde.