Grosthuizen

bestuur en grondgebied

Grosthuizen wordt voor het eerst vermeld in een baljuwsrekening uit 1311, als Groetoesthusen. In dit document komen onder meer de namen voor van de oudste misdadigers van het dorp. 

Grosthuizen was tot 1812 een zelfstandig dorp met eigen bestuur. In 1802-1803 kwamen hiervoor de termen “gemeente” en “gemeentebestuur” in zwang. Ook Oudendijk behoorde oorspronkelijk tot het grondgebied van Grosthuizen. Oudendijk kreeg in 1526 een eigen dorpsbestuur.

Per 1 januari 1812 ging Grosthuizen samen met Avenhorn en Scharwoude op in de nieuwe gemeente Avenhorn. 

Gerechtelijke indeling

Grosthuizen maakte deel uit van ‘De Veenhoop’, een verzamelnaam voor de dorpen Avenhorn, Beets, Berkhout, Grosthuizen, Oudendijk, Schardam en Scharwoude. De Veenhoop werd in 1408 onder het rechtsgebied van Hoorn gebracht.

Deze toestand bestond tot maart 1811, met uitzondering van de jaren 1795-1804. In deze periode maakte Grosthuizen samen met een aantal dorpen deel uit van nieuwgevormde criminele jurisdicties.

Kerkelijke indeling

De gereformeerde, later hervormde gemeente Grosthuizen-Avenhorn vormde een zelfstandige kerkgemeente met een eigen kerkbestuur en predikant. Grosthuizen en Avenhorn gebruikten beide dorpskerken voor gezamenlijke diensten en vergaderden samen over zaken van gemeenschappelijk belang. De predikant woonde in Grosthuizen.

De katholieken uit Grosthuizen vielen onder de statie De Goorn (zie Berkhout). 

Waterstaatkundige indeling

Grosthuizen viel voor het onderhoud van de Westfriese Omringdijk onder het ambacht Drechterland. Voor de afwatering behoorde het noordelijk gedeelte van Grosthuizen tot polder De Westerkogge, het zuidelijk gedeelte tot de polder Beschoot. 

genealogische Bronnen

Plaatselijke begraafgegevens

Inwoners van alle godsdienstige gezindten werden begraven in de gereformeerde kerk of de naastgelegen begraafplaats. Hiervan zijn gegevens bewaard gebleven vanaf 1782. 

Plaatselijke huwelijksgegevens

Huwelijken van alle godsdienstige gezindten werden tot begin 1795 afgekondigd in de gereformeerde kerk of een ander openbaar gebouw. Hiervan zijn geen gegevens bewaard gebleven. 

Gerechtelijke huwelijksgegevens en impost (= belasting) op trouwen en begraven

Tijdens de Republiek (tot begin 1795) werden alleen gereformeerde huwelijken wettelijk erkend. Andersdenkenden lieten hun huwelijk wettigen voor de stedelijke rechtbank in Hoorn (gegevens van 1582-1795). Ook de in Grosthuizen betaalde impost op trouwen en begraven werd van 1695 tot begin 1795 door Hoorn geregistreerd.

Van 1795 tot 1804 vormde Grosthuizen enkele jaren een aparte civiele jurisdictie. Het dorp administreerde de impost op trouwen en begraven toen zelf. Uit deze periode zijn geen gegevens bewaard gebleven.