Bestuur en grondgebied
Avenhorn wordt voor het eerst vermeld in een baljuwsrekening uit 1311, als Lutekedrecht. In dit document komen onder meer de namen voor van de oudste misdadigers van het dorp.
Avenhorn was tot 1812 een zelfstandig dorp met eigen bestuur. In 1802-1803 kwamen hiervoor de termen “gemeente” en “gemeentebestuur” in zwang. Tot Avenhorn behoorde ook Oostmijzen. Per 1 januari 1812 ging Avenhorn samen met Grosthuizen en Scharwoude op in de nieuwe gemeente Avenhorn.
Gerechtelijke indeling
Avenhorn maakte deel uit van ‘De Veenhoop’, een verzamelnaam voor de dorpen Avenhorn, Beets, Berkhout, Grosthuizen, Oudendijk, Schardam en Scharwoude. De Veenhoop werd in 1408 onder het rechtsgebied van Hoorn gebracht.
Deze toestand heeft bestaan tot maart 1811, met uitzondering van de jaren 1795-1804. In deze periode maakte een aantal dorpen, waaronder Avenhorn, deel uit van nieuwgevormde criminele jurisdicties. Bovendien vormde Avenhorn toen een aparte civiele jurisdictie, die de impost op trouwen en begraven zelf administreerde.
Kerkelijke indeling
De gereformeerde, later hervormde gemeente Grosthuizen-Avenhorn vormde een zelfstandige kerkgemeente met een eigen kerkbestuur en predikant. Grosthuizen en Avenhorn gebruikten beide dorpskerken voor gezamenlijke diensten en vergaderden samen over zaken van gemeenschappelijk belang. De predikant woonde in Grosthuizen.
De katholieken uit Avenhorn vielen onder de statie De Goorn (zie Berkhout).
Waterstaatkundige indeling
Avenhorn viel voor het onderhoud van de Westfriese Omringdijk onder het ambacht Drechterland. Voor de afwatering behoorde het noordoostelijk gedeelte van Avenhorn tot polder De Westerkogge en het zuidwestelijk gedeelte (Oostmijzen) tot de polder Mijzen.
Bronnen
- collectie doop-, trouw- en begraafboeken
- stadsarchief Hoorn (met onder andere afschriften van registers van de 40e penning over overdracht onroerend goed in Hoorn, De Veenhoop en Zwaag over 1680-1689)
- oud-rechterlijk archief Hoorn (rechtbankverslagen, transporten onroerend goed en hypotheekakten, weeskamer)
- oud-rechterlijk archief Berkhout & Wognum c.a. (rechtbankverslagen)
- oud-rechterlijk archief Berkhout c.a. (rechtbankverslagen)
- oud-rechterlijk archief Avenhorn (transporten onroerend goed en hypotheekakten)
- oud-rechterlijk archief Oostmijzen (transporten onroerend goed en hypotheekakten)
- hervormde gemeente Grosthuizen-Avenhorn
- notarieel archief Avenhorn en omliggende plaatsen
- archief van het ambacht van West-Friesland genaamd Drechterland (afschriften van registers van de 40e penning over overdracht onroerend goed in Hoorn, De Veenhoop en Zwaag over 1660-1689)
Plaatselijke begraafgegevens
Inwoners van alle godsdienstige gezindten werden begraven in de gereformeerde kerk of de naastgelegen begraafplaats. Hiervan zijn geen gegevens bewaard gebleven.
Plaatselijke huwelijksgegevens
Huwelijken van alle godsdienstige gezindten werden tot begin 1795 afgekondigd in de gereformeerde kerk of een ander openbaar gebouw. Hiervan zijn geen gegevens bewaard gebleven.
Gerechtelijke huwelijksgegevens en impost (= belasting) op trouwen en begraven
Tijdens de Republiek (tot begin 1795) werden alleen gereformeerde huwelijken wettelijk erkend. Huwelijken van andersdenkenden werden gesloten voor de stedelijke rechtbank in Hoorn (gegevens van 1582-1795). Ook de in Avenhorn betaalde impost (= belasting) op trouwen en begraven werd van 1695 tot begin 1795 door Hoorn geregistreerd. Na 1795 vormden Avenhorn en Oostmijzen enkele jaren aparte civiele jurisdicties, die de impost op trouwen en begraven zelf administreerden. Uit deze laatste periode zijn echter geen gegevens bewaard gebleven.