Ga naar content

De inpoldering van de binnenmeren spreekt nog altijd tot de verbeelding. De Beemster is een beroemd voorbeeld. Minder bekend is dat veel van de oudste, zestiende-eeuwse, droogmakerijen in Westfriesland liggen. 

Inpolderen en bemalen

De kunst van het inpolderen is als het ware hier, in Westfriesland, uitgevonden. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de toepassing van getrapte bemaling. Met deze bemaling konden meren worden drooggemalen die dieper waren dan de diepgang van een schepradwatermolen. De polder Wogmeer is vermoedelijk het eerste binnenmeer dat met getrapte bemaling is drooggemalen. Bij de westelijke ringvaart, op de grens van Hensbroek en Ursem, bouwden de bedijkers vier schepradmolens. Die voerden het meerwater met een tussenkolk in twee trappen op tot in de Uitgang. Twee schepradmolens aan het westeinde van de Uitgang sloegen het water vervolgens uit op de Heerhugowaard. De Wogmeer viel in 1608 droog en werd in 1609 verkaveld en in gebruik genomen.

0354 – Beeldbank Westfries Archief, inv. nr. 65j62.
Kaart van de Wogmeer vóór de bedijking, 1608.

Wogmeer als proefpolder?

De bekende landmeter Gerrit Dirksz Langedijk uit Alkmaar was verantwoordelijk voor de technische leiding van de bedijking van de Wogmeer. Hij was ook bij de Beemster betrokken. Het gaat misschien wat te ver om de Wogmeer een ‘proefpolder’ voor de Beemster te noemen. Maar de investeerders en collega-landmeters zullen van zijn Westfriese ervaringen dankbaar gebruik hebben gemaakt.

0354 – Beeldbank Westfries Archief, inv. nr. 65h151.
Caarte Vande Wog-meer. Ofte Obdammer. Meer., 1610.

Over de waterhuishouding van de omliggende dorpen Obdam, Hensbroek en Ursem en de droogmaking van de Wogmeer zijn veel bronnen bewaard gebleven. Deze berusten grotendeels in het Westfries Archief. De originele handschriften zijn voor de ongeoefende lezer vaak moeilijk leesbaar. Om ze toch toegankelijk te maken zijn transcripties gemaakt.

Gerelateerde documenten

Bezoek ons archief of klik op een document om deze aan te vragen voor inzage.

0219 – Bibliotheek WFA, nummer 141R31

Jan de Bruin, ‘Het snoodste land waar God ooit kwam’. De waterrijke geschiedenis van Obdam en Hensbroek tot het begin van de twintigste eeuw (Obdam 2004).
Meer informatie

0219 – Bibliotheek WFA, nummer 142G18

Jan de Bruin, ‘De gedrukte kaart van de polder Wogmeer en landmeter Gerrit Dirksz. Langedijck : de ontbrekende schakel gevonden?’, in: Caert Thresoor, jrg. 11 (1992), p. 67-72.
Meer informatie

0985 – Archief Polder de Wogmeer en Commissie tot afkoop van het tiendrecht van aan de polder Wogmeer toebehorende landerijen

Meer informatie

0964 – Huisarchief Weldam

Meer informatie

transcripties

Het snoodste land waar God ooit kwam’. De waterrijke geschiedenis van Obdam en Hensbroek tot het begin van de twintigste eeuw

Meer informatie

Meer verhalen

Bekijk alles