Bruidspenning gevraagd

Een bruiloft kenmerkt zich door rituelen en oude gebruiken. Een van deze oude rituelen is de bruidsopeising. Het is nu een onbekend ritueel, maar in de zeventiende eeuw was het nog springlevend. Al kon het toen ook al rekenen op veel kritiek.

Bij bruidsopeising werd een pasgetrouwd paar vlak na de huwelijkssluiting door een groep jongemannen tegengehouden. De bruid werd vastgehouden en onder veel rumoer en gejoel werd een bruidspenning geëist. Wanneer de groep mannen deze had ontvangen, dan mocht de bruid weer gaan. De bruidspenning bestond vaak uit bier, wijn of sterke drank.

De kerkenraad en de overheid waren niet te spreken over dit gebruik. Het leidde vaak tot opstootjes en dronkenschap. Dit is mogelijk de reden waarom een groep mannen in februari 1680 een akte lieten opstellen voor de notaris van Avenhorn. Ruim een week daarvoor had de groep mannen een bruidspenning geëist terwijl ze een bruid vasthielden in Grosthuizen. Maar, zo lezen we in de akte, het verliep allemaal vreedzaam en netjes. Zonder ‘eenige hostiliteyten’. Het is maar de vraag of het bruidspaar daar hetzelfde over dacht.

zeven mannen

Op 20 februari 1680 verschenen voor de notaris van Avenhorn, Jan Reijersz. Rijp, een groep mannen. De zeven mannen woonden allen in Grosthuizen. Gezamenlijk legden zij een verklaring af over de gebeurtenissen van 11 februari 1680. Zij deden dit op verzoek van een andere groep van negen mannen uit Grosthuizen. Zeer waarschijnlijk kenden de mannen elkaar, ze woonden in hetzelfde dorp. In de akte werd door de notaris verder niet ingegaan op een eventuele verwantschap of vriendschap tussen beiden groepen mannen.

De groep mannen die gezamenlijk een verklaring aflegden voor de notaris vertelden wat de groep van negen mannen op 11 februari hadden gedaan. Op deze dag waren de mannen bij het huis van Aerjan Pietersz. Moerbeeck. De dochter van zijn vrouw was de bruid en de groep mannen verzocht aan de bruidegom een drinkpenning. Dit was een oud gebruik. Maar de bruidegom weigerde aan de groep mannen een drinkpenning te geven. De bruidegom was vastberaden, en riep de hulp in van een bode en twee ‘dienaers van justitie’. De groep mannen hield de bruid vast. Voor haar vrijlating eisten de mannen een drinkpenning.

Bruidsopeising

Bruidsopeising was een oud gebruik dat nog tot in de zeventiende eeuw veelvuldig voorkwam. Na de huwelijkssluiting werden bruid en bruidegom tegengehouden, vaak door een groep jongeren. De inzet was de bruid. Pas als de groep voldoende geschenken had gekregen mocht de bruid verder gaan met haar bruidegom. De geschenken die werden geëist bestonden vaak uit bier, wijn of sterke drank. Het ritueel ging vaak gepaard met veel rumoer, opstootjes en dronkenschap en kon daardoor niet de goedkeuring wegdragen van de kerkenraad en de overheid. Dit is mogelijk ook de reden dat de mannen besloten een akte op te stellen: om aan te tonen dat zij zich keurig hadden gedragen.

Dat is ook wat de getuigen even verderop in de akte beweerden. Het vasthouden van de bruid en het eisen van de drankpenning verliepen vreedzaam, zonder ‘eenige hostiliteyten te hebben gepleeght van slaen, stooten ofte smijten’.

niet meer naar buiten

De mannen verklaarden dat hierna de bruid met de bruidegom en het ‘geheele geswier’ weer naar haar ouders huis is gegaan. Blijkbaar werd de bruid even daarvoor buiten haar ouderlijk huis vast gehouden door de groep mannen. Volgens de getuigenis verklaarde de bruid daarna tegen de bruidegom niet meer naar buiten te komen totdat de zaak was opgelost. Vervolgens staat er in de akte ‘Ende is ’t selve door tusschenspreken van anderen afgemaeckt.’

Welke anderen dat zijn staat niet beschreven. Volgens de getuigen werd alles netjes afgehandeld. Dat er vlak daarna nog een hoop herrie werd gemaakt, daar had de aanwezige groep mannen niets mee te maken. Een aantal kinderen waren herrie aan het maken met een hoorn, ‘hoeseer die oock wierden door de req[uiran]tem verboden’.