De kalligraferende dorpsschrijver
Binnenwijzend is een buurtschap vlak bij Hoogkarspel. Het buurtje, vroeger een dorp, ligt midden in Westfriesland omringd door koeien en tulpen. De Westfriese Omringdijk lijkt ver weg. Maar toch speelde in het verre verleden de dijk een belangrijke rol in het leven van de dorpsbewoners. Zo belangrijk zelfs, dat de dorpsschrijver van Binnenwijzend een boekje over het onderhoud van de dijk zorgvuldig met mooie krullen kalligrafeerde.
veiligheid
De Westfriese Omringdijk beschermde het land tegen overstromingen. De ruwe Zuiderzee brak soms door de dijk heen. Het zoute water zorgde voor grote financiële schade en persoonlijk verlies. De welen, walen en wielen in het landschap herinneren nog steeds aan oude dijkdoorbraken. Het was van groot belang dat de dijk goed werd onderhouden om tragedies te voorkomen. Van oudsher was iedere landeigenaar verantwoordelijk voor de onderhoud van zijn stukje dijk. Hoe meer land iemand in bezit had, hoe groter het stuk dijk. Waarschappen hielden toezicht op het onderhoud. Maar dit bleek niet altijd goed te werken. Want niet iedere landeigenaar nam zijn verantwoordelijkheid serieus. Nalatigheid van een enkeling ging soms te vaak voor de veiligheid van velen. Daarom vonden aan het begin van de zestiende eeuw reorganisaties plaats. In het ambacht Vier Noorder Koggen werden dijkhoofdlieden aangewezen in plaats van de waarschappen. Zij hielden toezicht op de onderhoud van de dijk. De dijkhoofdlieden lieten het onderhoud uitvoeren door gespecialiseerde aannemers. De kosten van het onderhoud werd verdeeld over de landeigenaren. In het ambacht Drechterland gingen veel dorpen samenwerken in hoofdmanschappen. Ook zij huurden aannemers in om het onderhoud van de dijk te verzorgen.
kavel
Maar in Binnenwijzend deed men het anders. Tot 1650 werd hier de dijk op de oude manier onderhouden. Iedere landeigenaar was verantwoordelijk voor een stukje dijk, een kavel genoemd. Dit werd nauwkeurig genoteerd in een stoelboek. Dorpsschrijver Pieter Jacobsz. Groot noteerde wie welk stukje dijk moest onderhouden. Aan de zorgvuldig gekalligrafeerde en versierde pagina’s is te zien dat hij dit met veel liefde en aandacht deed. Het boekje werd door Groot in 1607 opgesteld en werd daarna nog jarenlang gebruikt. Dankzij de koppigheid van een klein dorpje om aan de oude methode van onderhoud vast te houden en een creatieve dorpsschrijver kunnen we nu nog genieten van het bijzondere eeuwenoude stoelboek van Binnenwijzend.
Jan de Bruin vertelt over het stoelboek van Binnenwijzend in deze YouTube-video.
